Addendum 3 bij zaaknummer T2024-527
(904 – Brief aan College en Gemeenteraad betreffende Verkeers(on)veiligheid Langbroekerdijk)
Datum 12 juni 2024
Geachte Gemeenteraad en College,
Sinds wij 17 januari jl. onze brief aan u richten, op 13 februari en 18 maart aangevuld met een addendum, hebben wij bevestigd gekregen dat de Langbroekerdijk onderdeel is van het gemeentelijke Actieplan 2024 (voortvloeiend uit het op 9 november 2023 aangenomen Amendement Mobiliteit van OPEN, D66, PvdD en BVH Lokaal).
Binnen dit Actieplan verbetert de gemeente gedurende het lopende jaar 6 verkeersonveilige situaties binnen de Utrechtse Heuvelrug. Op de Langbroekerdijk betreft dit het aanbrengen van snelheidsremmende maatregelen. Een goede eerste stap!
Zoals bekend is de problematiek op de Langbroekerdijk breder dan de gereden snelheden, en de wethouder heeft toegezegd dat de dit jaar aan te brengen ‘low hanging fruit’ maatregelen een verdergaande oplossing in de toekomst voor de bredere problematiek betreffende verkeersintensiteit1 & geluidsoverlast niet in de weg staan.
Voor de huidige maatregelen is €80.000 beschikbaar, welke door de provincie Utrecht binnen de Regionale Uitvoeringsagenda Verkeersveiligheid kan worden verdubbeld tot €160.000. Daarnaast is het toegekende budget voor de snelheidsremmende verkeersmaatregelen rond het kruispunt Sterkenburgerlaan/Langbroekerdijk nog beschikbaar voor die locatie.
1. Workshop met Veilig Verkeer Nederland
Ter voorbereiding van de participatie van bewoners en belanghouders in het Actieplan 2024 voor de Langbroekerdijk, is er 6 juni j.l. een workshop georganiseerd met Veilig Verkeer Nederland (vanaf hier ‘VVN’). Het doel van deze workshop was om de aanwezigen te informeren over het type maatregelen die mogelijk zijn en om te inventariseren naar welk type maatregel de voorkeur van bewoners en belanghouders nu zou uitgaan.
Binnen het Actieplan 2024 staan alleen snelheidsremmende maatregelen op de agenda en de scope van de workshop was dan ook gelimiteerd tot deze deeloplossing.
Is de Langbroekerdijk een erfontsluitingsweg (‘ETW’) type 1 of type 2?
Op basis van de toegenomen hoeveelheid verkeer zou de Langbroekerdijk volgens VVN te kenmerken kunnen zijn als een erftoegangsweg van het type ETW-1.
Maar aan de andere kant is de Langbroekerdijk voor het grootste deel slechts +/- 4 meter asfalt breed (voor de nummers 15/17/19 is 3.90 meter gemeten). En met 4 meter wegbreedte heeft de Langbroekerdijk een ‘krap wegprofiel’, wat volgens de Bubeko norm voor een ETW-1 ruim anderhalve meter (!) te smal is.
Verkeerskundigen vermijden een krap (tot 4,5 meter breedte) of een kritisch (+/- 5 meter breedte) wegprofiel op een ETW-1, omdat auto’s hier fietsers kunnen passeren, maar ze rijden wel te kort langs fietsers met als gevolg een hoog risico op verkeersongelukken.
Bermtegels (tot maximaal 50cm) aan weerszijden van de weg tellen als verbreding van de rijloper (CROW-handboek Wegontwerp Erftoegangswegen). Maar ook inclusief de recent geplaatste bermtegels (40cm aan weerszijden) heeft de Langbroekerdijk voor het grootste deel nog steeds een ‘krap wegprofiel’ van in totaal 4 meter + 2*40cm = 4.80 meter. De Langbroekerdijk nadert daarmee het gevaarlijke ‘kritische wegprofiel’.
Een belangrijke aanvulling hierbij is dat een grasbeton uitwijkstrook volgens hetzelfde CROW handboek niet als fietsvoorziening mag worden gezien2 (logisch voor iedereen die wel eens over een bermtegel heeft gefietst). Maar dit betekent wel dat het wegprofiel voor gemotoriseerde weggebruikers dus 4.80 meter is en voor fietsers maar 4 meter.
Samenvattend heeft de Langbroekerdijk dus een ‘krap wegprofiel’, wat volgens de Bubeko (‘buiten de bebouwde kom’) normen niet past bij de huidige verkeersintensiteit.
De conclusie is dan ook dat de Langbroekerdijk geen erftoegangsweg is van het type ETW-1, maar van het type ETW-2 met een veel te hoge verkeersintensiteit!
Om te voldoen aan de gestelde norm voor het type erftoegangsweg ETW-2 moet de verkeersdruk fors worden gereduceerd. Een logische vervolgvraag aan de gemeente is hoe de verkeersintensiteit kan worden verminderd, zodat de Langbroekerdijk aan de gestelde normen voor dit type weg in het buitengebied voldoet en daarmee een stap vooruit in verkeersveiligheid kan maken. Verkeersdruk valt buiten de scope van het Actieplan 2024, maar we zijn benieuwd wanneer dit dan wordt aangepakt. Valt het binnen het project Verkeersveiligheid Buitengebied, deelgebied 1? En voor wanneer staat de uitvoering hiervan op de planning?
Verkende verkeersmaatregelen
1. Rijbaanversmalling met versprongen geleiders (zoals de Rijnseweg in Odijk)
2. Verkeersdrempels (al dan niet met een plaatselijke snelheidsverlaging bij de drempel)
3. Rijbaanversmalling met busdrempel (ook wel “Berlijns kussen”)
4. Rijbaanversmalling met busdrempel en fietsstroken
5. Fietsstraat 30km/u met passeerplaatsen of kantstroken
6. Fietsstraat 60km/u met passeerplaatsen of kantstroken
7. Vrijliggend fietspad i.c.m. een smalle rijbaan met passeerplaatsen (erg effectief, maar gezien de omvang van het Actieplan 2024 budget is dit niet in detail besproken. Mocht het budget wel beschikbaar zijn, dan is een vervolgonderzoek gewenst)
8. Afsluiting voor autoverkeer d.m.v. een landbouwsluis (effectief, maar ligt binnen het Actieplan 2024 niet op tafel en is verder niet besproken)
9. Gedrag en handhaving
10. ‘Natuurlijk sturen’
Voorkeur aanwezigen
Voorafgaand aan de inventarisatie onder de aanwezigen werd benoemd dat de Langbroekerdijk een 900 jaar oude dijk is met een rijke historie, veel recreanten en een unieke natuur en dat de snelheidsremmende maatregelen in deze context zouden moeten worden afgewogen.
De daarop volgende inventarisatie onder bewoners en belanghouders aan het einde van de workshop maakte duidelijk dat drie van de nu besproken maatregelen op de meeste instemming konden rekenen. In willekeurige volgorde zijn dat:
Sinusvormige verkeersdrempels
Het voordeel van sinusvormige drempels is dat ze ook goed werken bij minder verkeer en ze belemmeren fietsers niet. Voor het meeste effect wordt ter plekke van de drempels een snelheids-verlaging worden ingevoerd, zoals dit op meer plekken binnen de gemeente wordt toegepast. Nadelen van drempels zijn dat agrariërs (1% van de dagelijkse weggebruikers op de Langbroekerdijk) er last van kunnen hebben met hun trekkers en dat reguliere verkeersdrempels extra geluidsoverlast geven.
Het is belangrijk te benoemen dat drempels enkel werken wanneer ze voldoende steil zijn. Zo heeft de nieuwe drempel op de Zuwe (mei’24) geen enkel effect, en zijn de nieuwe drempels in de Rijsenburgselaan een prachtig voorbeeld van hoe het wél moet.
Verder geeft VVN aan dat er voldoende drempels moeten worden aangebracht om ze hun snelheidsremmende functie voldoende te laten uitoefenen. Om de 100 meter is ideaal, maar om de paar honderd meter is wel minimaal.
Busdrempels
Een rijbaanversmalling met busdrempel (ook wel “Berlijns kussen”) werkt voor auto’s hetzelfde als een reguliere drempel, maar agrarisch verkeer en hulpdiensten hebben er geen last van. Een variant hierop is de rijbaanversmalling met busdrempel en fietsstroken. Deze heeft dezelfde voordelen als de netgenoemde drempel, maar dan zonder hinder voor fietsers. Een voordeel van de busdrempels zijn de relatief lage kosten, maar ook van dit type drempel moeten er afdoende van worden geplaatst om het verkeer effectief af te remmen.
Gedrag en handhaving
Door middel van snelheidsdisplays kunnen weggebruikers bewust worden gemaakt van de snelheid die ze rijden. Een nadeel is dat dit veelal een tijdelijk effect heeft. Andere opties zijn (permanente) snelheidscontrole en het breken van de lange zichtlijnen door middel van strategisch geplaatste obstakels. De optie ‘gedrag en handhaving’ is vooral effectief in combinatie met drempels of kussens en niet als enige maatregel.
2. Het Telraam
De provincie Utrecht heeft bewoners van de Langbroekerdijk voorzien van een meetapparaat waarmee ze realtime de verkeersintensiteit en de gereden snelheden van weggebruikers kunnen bijhouden. Het apparaat registreert vooralsnog enkel tijdens de dag (en niet wanneer het donker is) en is geactiveerd per 23 april 2024.
De resultaten zijn publiek en voor iedereen inzichtelijk via https://telraam.net/en/location/9000006742
Een bloemlezing van de schokkende meetresultaten over de periode 23 april t/m 8 juni:
- 75% van alle auto’s en motors rijdt harder dan de maximumsnelheid (plaatje 1).
- 65% rijdt zelfs harder dan 70 km/u (plaatje 1).
- Daarbovenop komt de V853 snelheid (plaatje 2). Die varieert gedurende de dag van 95km/u tot 115km/u!
- Maatregelen doorgaand verkeer buitengebied Utrechtse Heuvelrug (Royal HaskoningDHV, 2021) ↩︎
- Bekrachtigd door de Raad van State in het Haarlemmerliede-arrest (LJN: BU3752, 201002780/1/R1) ↩︎
- De V85 is de vastgestelde snelheid die 85% van alle weggebruikers maximaal rijdt (1 op de 7 rijdt dus nóg harder!) en de V85 is een norm waarmee verkeerskundigen bepalen of een weg goed is ingericht of niet. ↩︎